1. Filozofia jest poznaniem bytów istniejących, to znaczy poznaniem natury bytów.
2. Filozofia jest poznaniem rzeczy Boskich i ludzkich, to znaczy widzialnych i niewidzialnych.
3. Filozofia znowu jest namysłem nad śmiercią, z wyboru i naturalną. Dwa są bowiem rodzaje życia: naturalne, którym żyjemy, oraz z wyboru, wedle którego z namiętnością trzymamy się obecnego życia. Śmierć także jest podwójna: jedna naturalna, która jest oddzieleniem duszy od ciała, druga z wyboru, wedle której gardząc życiem obecnym, podążamy do życia przyszłego.
4. Filozofia jest upodabnianiem się do Boga. Upodabniamy się do Boga przez mądrość, to znaczy przez prawdziwe poznanie dobra, i wedle sprawiedliwości, która jest sprawiedliwym podziałem i niezważaniem na osoby w sądzie, oraz wedle świętości, która wyższa jest od sprawiedliwości, czyli przez bycie dobrym i czynienie dobra tym, którzy nam wyrządzają niesprawiedliwość.
5. Filozofia jest sztuką sztuk i nauką nauk. Albowiem filozofia jest początkiem wszystkich nauk, przez nią bowiem każda sztuka i każda nauka została wynaleziona. Sztuka według niektórych może w czymś pobłądzić, nauka zaś nie błądzi, a sama tylko filozofia jest nieomylna. Według innych zaś sztuka jest wykonywaną rękami, nauka zaś jest każdą sztuką związaną z działaniem, np. gramatyką, retoryką itp.
6. Filozofia następnie jest umiłowaniem mądrości. Prawdziwa zaś mądrość jest Bogiem, tak więc miłość do Boga sama jest prawdziwą filozofią
7. Filozofia dzieli się na część teoretyczną i praktyczną.
   Teoretyczna część na teologię, fizykę i matematykę, praktyczna część zaś na etykę, ekonomię i politykę. Teoretyczna część jest ozdobą poznania. Właściwe więc dla teologii jest rozpatrywanie tego, co jest niecielesne i niematerialne: najpierw Boga, który jest rzeczywiście niematerialny, potem zaś aniołów i dusze. Fizjologia jest wiedzą o przedmiotach materialnych dla nas dostępnych, to znaczy o zwierzętach, roślinach, kamieniach itp. Matematyka zaś jest wiedzą o tym, co w sobie samym jest niecielesne, w ciele będąc obserwowanym: mówię o liczbach i harmonii dźwięków oraz o ruchach i kształtach ciał niebieskich. Rozpatrywanie liczb stanowi naukę arytmetyki, dźwięków – muzyki, kształtów – geometrii, a gwiazd – astronomii. To wszystko znajduje się pomiędzy cielesnym i niecielesnym. Liczby bowiem same w sobie są niecielesne, lecz rozpatruje się je w materii, np. w chlebie żytnim lub w winie, czy jeszcze w czymś takim.
   Praktyczna zaś filozofia zajmuje się cnotami, porządkuje bowiem usposobienia i poucza, jak wszystkim trzeba zarządzać. Przy tym, jeżeli nadaje prawa jednemu człowiekowi, nazywa się etyką, jeżeli całemu domowi – ekonomią, jeżeli zaś miastom i krajom – polityką.
8. Próbowali niektórzy odrzucić filozofię, mówiąc że nie ma jej, tak jak nie ma ani poznania, ani ujęcia pojęciowego. Odpowiemy im: dlaczego mówicie, że nie ma ani filozofii, ani wiedzy, ani pojęć? Czy tylko dlatego, że poznaliście i pojęliście, czy dlatego, że nie poznaliście i nie pojęliście? Jeżeli więc pojęliście, jest to właśnie poznanie i wiedza. Jeżeli zaś nie poznaliście, to nikt wam nie uwierzy, bo o rzeczy, którą rozważacie, nie macie ani wiedzy, ani pojęcia. Skoro zaś istnieje filozofia i istnieje poznanie bytów, powiedzmy o tym bycie. Trzeba wiedzieć, że rozpoczynamy od logicznej części filozofii, która jest raczej narzędziem niż częścią filozofii, albowiem wykorzystuje się ją we wszelkim dowodzeniu. Dyskutować będziemy o prostych wyrazach, które przez proste pojęcia oznaczają proste rzeczy: najpierw bowiem wyjaśniwszy proste znaczenia wyrażeń, będziemy rozważać następnie także i mowy…

– Jan Damasceński, „Dialektyka albo rozdziały filozoficzne”, Kraków 2011, s. 37nn.

♫

(opublikowano:7 czerwca 2016 r.)