1. Kim są aniołowie?

   Aniołowie są z natury czystymi duchami, czy też – bezcielesnymi intelektami, przewyższającymi intelekt ludzki. Czyste duchy, które są wpatrzone w oblicze Boga i przekazują jego wolę, nazywamy aniołami. Aniołowie są osobami, czyli podmiotami rozumnej woli.

2. Kim jest szatan?

   Szatan to anioł, który u początku czasu podjął nieodwołalną decyzję o odwróceniu się od Boga. Zamiast mówić od Boga, który go posłał, mówi od siebie i chce realizacji własnej woli, czyniąc się fałszywie równym Bogu.

3. Dlaczego decyzja szatana o nieposłuszeństwie jest nieodwołalna?

   Decyzja szatana jest nieodwołalna, gdyż zmiana raz powziętej decyzji możliwa jest tylko u istot rozumnych posiadających ciało i istniejących w chronologicznym czasie, jak ludzie. Także człowiek po śmierci cielesnej nie może już zmienić decyzji co do posłuszeństwa Bogu.

4. Czy szatan jest z natury zły?

   Wszystko, co stworzył Bóg, jest dobre. A zatem nawet szatan jest ontologicznie (z natury) dobry. Zło szatana wynika z decyzji jego woli, czyli sprzeciwu wobec woli Bożej. Choć istnieje absolutna Prawda i jest nią Bóg, to nie istnieje absolutne zło, gdyż oznaczałoby to, że jest dwóch bogów – dobry i zły, co prowadzi do sprzeczności. Tymczasem istnieje tylko jeden Bóg, zaś szatan jest tylko Bożym stworzeniem. Nie istnieje też żadna zła energia (duchowa lub materialna), która przenikałaby rzeczywistość i którą można by wykorzystać w dobrym bądź złym celu (np. przy pomocy magicznych zaklęć, radiestezji itd.). Zło jest brakiem należnego dobra.

5. Co to znaczy, że szatan jest ojcem kłamstwa?

   Szatan jest ojcem kłamstwa, gdyż mówi od siebie, a nie od Boga, który go posłał. Szatan zna wolę Bożą, zna prawdę, jednak świadomie ją zniekształca, dlatego jest kłamcą.

6. Co to znaczy, że szatan podaje się za anioła światłości?

   Tak, jak nie może istnieć absolutne zło, tak też nie może istnieć absolutny fałsz, dlatego szatan miesza fałsz z prawdą. Zresztą gdyby w tym co mówi, nie było w ogóle nic z prawdy, łatwo byłoby go rozpoznać. Tymczasem szatana nie jest łatwo rozpoznać właśnie dlatego, że mieszając fałsz z prawdą, z pozoru może przypominać anioła światłości. Niektórzy nazywają szatana imieniem «Lucyfer», co oznacza «niosący światło», lecz nie dlatego, że rzeczywiście niesie światło poznania, ale własnie dlatego, że sam podaje się za anioła światłości, choć w rzeczywistości jest to kłamstwo.

7. Czy grzech jest winą szatana?

   Szatan kusi człowieka do popełnienia grzechu, jednak to od wolnej decyzji człowieka zależy, czy pokusie ulegnie. Człowiek jest istotą obdarzoną wolną wolą i dlatego ponosi odpowiedzialność moralną za swoje decyzje. Szatan nie ma żadnej władzy nad człowiekiem. A zatem, nie można usprawiedliwiać swoich grzechów zrzucając winę na szatana. Moc szatana nie może przekroczyć narzuconych mu przez Boga granic. Wiara daje pewność, że chociaż diabeł jest w stanie nas kusić, to nie może siłą wydrzeć zgody na zło.

8. Czy szatan może oddziaływać na przedmioty i ludzi przez klątwy, cyrografy itp.?

   Szatan ma władzę nad człowiekiem tylko o tyle, o ile człowiek w wolności decyduje się ulec jego woli. Klątwa powoduje przede wszystkim złe skutki w osobie, która ją rzuca, zaś podpisanie cyrografu wiąże człowieka tylko na tyle, na ile fałszywie wierzy w jego ważność. Szatan jest bowiem ojcem kłamstwa, a to znaczy, że wszelkie umowy z nim zawierane są co do zasady obiektywnie nieważne. Demon nie mogąc posiadać władzy nad duszą, nie może się posłużyć ludzką wolnością tak jak posługuje się ludzkimi organami cielesnymi sprawiając, że działają na jego sposób. Wszystkie środki, które jest on w stanie użyć, aby skłonić człowieka do pragnienia tego, czego chce, to strach, terror i fascynacja wytworzone w myśli wobec nadzwyczajnej mocy, która przejawia się w efektach wytworzonych w ciele. W konsekwencji, utrata wolności w człowieku może pochodzić tylko od jego dobrowolnego zrzeczenia się, które w przypadku ciągłego ulegania pokusom, może prowadzić do osłabienia woli i niezdolności do przeciwstawienia się im.

9. Jaką postawę należy przyjąć wobec działań szatańskich i demonicznych?

   W przypadku działań szatańskich i demonicznych należy unikać zarówno przesadnego racjonalizmu lub chłodnego dystansu, który deprecjonuje zupełnie wpływy szatana, jak również każdej formy fideizmu czy naiwnej łatwowierności, która we wszystkim doszukuje się jego działania. Kiedy jest mowa o możliwej diabelskiej interwencji, Kościół domaga się, podobnie jak dla stwierdzenia cudu, krytycznego podejścia do sprawy. Łatwo jest bowiem paść ofiarą wyobraźni, dać się zwieść przez niejasne opowieści, nieudolnie przekazywane lub błędnie interpretowane.

10. Czym jest egzorcyzm i kiedy jest potrzebny?

    Egzorcyzm jest to sakramentalium, a zatem rodzaj nabożeństwa, które ma na celu uwolnić człowieka spod panowania złego ducha. Egzorcyzm nie jest sakramentem, a zatem nie zachodzi konieczność jego stosowania w przypadku, gdy osoba jest w stanie przystąpić w sposób ważny i godny do sakramentu pokuty i pojednania. Sakrament ma bowiem większą moc niż sakramentalium. Egzorcyzm jest zarezerwowany tylko dla przypadków opętania sprawdzonych w sposób wystarczający. Takie przypadki są najpoważniejsze, lecz także najbardziej rzadkie. We wszystkich innych sytuacjach – od miejscowych napaści po obsesje i udręczenia diabelskie, konieczne jest uciekanie się przede wszystkim do innych form interwencji, jak:

    – słuchanie słowa Bożego i przyjęcie ducha pokuty i nawrócenia,
    – intensywna modlitwa osobista i post,
    – specjalne modlitwy o uwolnienie w formach przewidzianych przez ordynariusza, czynione w grupie lub przez osoby upoważnione,
    – celebracja sakramentów i sakramentaliów docenionych w ich pełnym znaczeniu, szczególnie sakramentu pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

    W każdym przypadku należy także korzystać z pomocy ekspertów medycyny i psychiatrii, przygotowanych naukowo i szanowanych jako profesjonaliści.

11. Czy trzymanie w domu przedmiotów, takich jak indiańskie łapacze snów, afrykańskie maski, indyjskie figurki słoni itp. stanowi zagrożenie duchowe?

    Skoro wszystko, co Bóg stworzył jest dobre, żadna rzecz sama w sobie nie może być zła. Zło może wynikać z użytku jaki robi z niej człowiek. Złem jest wiara w dobre lub złe działanie takich czy innych przedmiotów, a zatem myślenie magiczne i zabobonność, tzn. wiara w to, że przedmioty mogą mieć jakąkolwiek władzę nad człowiekiem bądź praktyki z tym związane. Tego rodzaju wiara oraz praktyki z niej wynikające sprzeciwiają się pierwszemu przykazaniu Dekalogu i stanowią zagrożenie duchowe.

12. Jak można skutecznie ustrzec się przed wpływem szatana?

    Teologia chrześcijańska nie wyklucza działań szatańskich i demonicznych, uznając je za jedno ze źródeł grzechu, jednak ich nie wyolbrzymia. Chrześcijanin powinien żyć świadomością, że Chrystus pokonał moce szatańskie, i że Jego zwycięstwo ma charakter ostateczny i nieodwołalny. Najskuteczniejszą ochroną przed wpływem szatana jest całkowite zaufanie Bogu, przyjmowanie wszystkiego, co Tradycja Kościoła podaje do wierzenia, życie sakramentalne i modlitwa. Niezniszczalna pewność chrześcijanina polega na świadomości działania szatana w świecie oraz niebezpieczeństwa, które ono przedstawia, lecz nie powinien on żyć w strachu, albowiem jest pewny, że w Chrystusie, swoim Panu i Mistrzu, działanie to zostało całkowicie zwyciężone.

 

Opr. Adam Mateusz Brożyński (ost. aktualizacja: 12 lutego 2019 r.), na podstawie:

• Kongregacja Nauki Wiary, „Wiara chrześcijańska i demonologia”, Kraków 2011.
• Decyzja KEP w sprawie tzw. spowiedzi furtkowej, Decyzja nr 2/368/2015 z dnia 12 marca 2015 r.
• Nota duszpasterska Konferencji Biskupów Toskanii na temat magii i demonologii, 2008 r.

(opublikowano:12 lutego 2019 r.)